سماور چیست؟
سماور یک وسیله قدیمی و سنتی است که عموما برای جوش آوردن و گرم نگه داشتن آب استفاده میشود. دم کردن چای یکی از کاربردهای اصلی و مهم سماور است. سماور یک کلمه روسی است که به معنی “خود جوشان” است.
تاریخچه سماور
منشاء سماور به کشور روسیه باز میگردد. در واقعا این کلمه روسی است. پیدایش سماور در کشور روسیه به قرن 18 میلادی باز میگردد. مخترع و سازنده اولین سماور نیکیتا دمییدوف در منطقه تولا روسیه بوده است. این منتطقه در آن دوران به عنوان مرکز تولید سماور شناخته میشده است.
ورود سماور به ایران نیز از همان قرن 18 بوده است و مورد استفاده قرار میگرفته است. این وسیله در فرهنگ عمومی ایران جایگاه ویژه ای پیدا کرده است و با هنر ایرانی تلفیق شده است و از نقوش ایرانی در ساخت آن استفاده میشده است.
ساختار تشکیل دهنده سماور
سماور از بخش های زیر تشکیل شده است:
- مخزن آب: بخش اصلی سماور که آب در آن قرار میگیرد و جوشانده میشود.
- محفظه سوخت: جایی که سوخت (زغال، گاز، نفت یا قسمت های برقی) قرار میگیرد و از آن برای گرم کردن آب استفاده میشود.
- شیر خروجی: یک شیر یا دهانه که از طریق آن آب جوش به بیرون منتقل میشود.
- درب و دودکش: در سماورهای زغالی یا نفتی، دودکش برای خروج دود و گازهای ناشی از سوخت استفاده میشود.
انواع سماور
سماور زغالی:
سماور ذغالی قدیمی‌ترین نوع سماور است که از زغال برای گرمایش استفاده میکند. در گذشته به دلیل نبودن نفت و گاز از این نوع سماور استفاده میشد.
سماور ذغالی دارای یک محفظه مرکزی برای زغال و یک مخزن آب در روی آن است. حرارت زغال باعث جوش آمدن آب در مخزن میشود.
امروزه در مناطق روستایی و برای استفاده در فضاهای باز و مواقعی که دسترسی به برق وجود ندارد، این نوع سماور استفاده میشود.
سماور های ذغالی قدیمی نقش دکوری و تزئینی دارند و درسته بندی لوازم آنتیک قرار میگیرند.
سماور نفتی:
این نوع سماور با استفاده از نفت سفید کار میکند. بعد از سماورهای این نوع از سمارها ساخته و به کار رفته شدند. سماور نفتی دارای یک مخزن سوخت نفت و یک سیستم گرمایشی متشکل از فیتیله و درجه تنظیم است که از سوختن نفت برای گرم کردن آب استفاده میکند. در مناطق خاص که دسترسی به گاز یا برق محدود است، این نوع سماور به کار می‌رود.
سماور گازی:
این نوع سماور از گاز طبیعی یا گاز مایع برای تولید حرارت استفاده میکند. دارای یک مشعل گازی در زیر مخزن آب است. کنترل حرارت آن نسبتاً ساده‌تر و سریع‌تر از سماورهای زغالی آب را جوش می آورد.در منازل و محیط‌های شهری که دسترسی به گاز آسان است، استفاده میشود. در مساجد و اماکن عمومی و مراسمات مذهبی از انواع بزرگ آن استفاده میشود.
سماور برقی:
امروزه یکی از رایج‌ترین انواع سماورها، سماور برقی است که با استفاده از برق شهری کار میکند. سماور برقی دارای یک مبدل است که انرژی الکتریکی را به گرما تبدیل میکند. این مبدل داخل مخزن آب قرار میگیرد که با وصل شدن به برق، آب را گرم میکند.
جوش آوردن سریع آب و عدم آلایندگی به دلیل نداشتن دود از ویژگی های مهم این نوع سماور است.
سماورهای تزئینی و کلکسیونی: برخی سماورها به دلیل طراحی و تزئینات خاص، بیشتر جنبه تزئینی و کلکسیونی دارند. این سماورها ممکن است از مواد با ارزش
سماورهای صنعتی:
این سماورها برای استفاده در محیط‌های صنعتی و تجاری طراحی شده‌اند، مانند رستوران‌ها و کافه‌ها، حسینیه ها و مساجد.
دارای ظرفیت بالاتر، سیستم گرمایشی قدرتمندتر هستند و از مواد مقاومتری نسبت به سایر سماورها ساخته میشوند.
هر نوع سماور با توجه به نیازها و شرایط خاص خود طراحی شده است و استفاده‌های متفاوتی دارد. انتخاب نوع مناسب سماور بستگی به محل استفاده، میزان نیاز و دسترسی به منابع انرژی دارد.
کاربردهای سماور
سماور عمدتاً برای جوشاندن آب و تهیه چای استفاده میشود، اما می‌تواند کاربردهای دیگری نیز داشته باشد:
- تهیه چای: مهم‌ترین و رایج‌ترین کاربرد سماور تهیه چای است. سماور با فراهم کردن آب جوش مداوم، به تهیه چای با کیفیت و طعم مناسب کمک میکند.
- گرم نگه داشتن آب: سماور می‌تواند آب را برای مدت طولانی گرم نگه دارد که این ویژگی در مراسم و مهمانی ها بسیار مفید است.
- آماده‌سازی دیگر نوشیدنی‌ها: علاوه بر چای، سماور می‌تواند برای تهیه دیگر نوشیدنی‌های گرم مانند قهوه یا دمنوش‌های گیاهی استفاده شود.
- پخت و پز: در برخی موارد، سماور می‌تواند به عنوان منبع گرما برای پخت و پز یا گرم کردن غذاهای ساده مورد استفاده قرار گیرد.
مزایای استفاده از سماور
1.آب جوش مداوم: سماور می‌تواند به طور مداوم آب جوش فراهم کند، که این ویژگی در مراسم و مهمانی‌ها بسیار مفید است.
2.صرفه‌جویی در زمان: سماور باعث میشود تا تهیه چای و نوشیدنی‌های گرم به سرعت و به راحتی انجام شود.
3.حفظ طعم و کیفیت: با استفاده از سماور، چای به آرامی دم می‌کشد و طعم و عطر خود را به خوبی حفظ میکند.
4.تزئینی و فرهنگی: بسیاری از سماورها دارای طراحی‌های زیبا و سنتی هستند و می‌توانند به عنوان یک قطعه تزئینی در مورد استفاده قرار گیرند.
جمع‌بندی
سماور یک وسیله کاربردی و فرهنگی است که نقش مهمی در تهیه چای و دیگر نوشیدنی‌های گرم دارد. این وسیله نه تنها به دلیل کاربرد عملی آن بلکه به دلیل نقش فرهنگی و اجتماعی‌اش در بسیاری از کشورها محبوبیت دارد. سماورها با طراحی‌های متنوع و زیبایشان، همزمان به عنوان وسایلی کاربردی و تزئینی در خانه‌ها و محیط‌های مختلف استفاده میشوند. سماور ذغالی و آنتیک به قیمت های بالایی در سمساری ها فروش میروند.